تأثیر ربات اجتماعی در آموزش و توانبخشی کودکان طیف اُتیسم

ربات ها از اسباب بازی های غیرهوشمند و کم تحرک که قابلیت بروز رفتارهای اجتماعی ندارند، جذابتر و توانمندتر بوده؛ و در عین حال از انسان ها و سایر موجودات اجتماعی به عنوان منابع ایجاد سردرگمی و استرس برای کودکان طیف اتیسم پیچیدگی کمتری دارند. از سال 2000 ، به صورت گسترده نشان داده شده است که استفاده از ربات اجتماعی در توانبخشی کودکان اتیسم، نقش مهمی داشته است، استفاده عملی از ربات انسان نمای تجاری نائو و آلیس (با نام های ایرانی نیما و مینا) در مداخالات بالینی و تدوین آیتم های درمانی مناسب (در قالب بازی های آموزشی-درمانی با ربات) در جهت ارتقای مهارت های تقلیدی، اثر بخشی به سزایی داشته است .

در جلسه آشنایی ربات های نیما و مینا با کودکان اتیسم در اولین گام، ربات نیما به مدت 15 دقیقه برای هر یک از شرکت کنندگان جلسه معارفه برگزار نمود، در این جلسه ربات خود را معرفی کرده و با خواندن شعر و تعامل با کودک سعی در برقراری ارتباط با او نموده است. پس از جلسه معارفه، بازی های تقلید حرکتی بر روی کودکانی که  همکاری کرده اند، اجرا شد. کودکان بهنجار ، نسبت به برقراری ارتباط با ربات علاقه نشان دادند و یا حداقل حاضر شدند تا دستورات ربات را اجرا کنند در مجموع، در این مطالعه 95 درصد کودکان بهنجار و 70 درصد از کودکان اتیستیکی که برای اولین بار با ربات نیما مواجه شدند، نسبت به حضور در بازی های تقلید حرکتی با ربات تمایل نشان دادند.

توجه به این نکته که ارتقای تقلید حرکتی ریز و درشت میتواند به صورت بالقوه مهارت های اجتماعی کودکان طیف اتیسم را در زندگی واقعی شان افزایش دهد و تعامل از طریق حالت چهره و حرکات بدنی با ربات ممکن است ، یک کاربرد درمانی مناسب این گونه پژوهش ها باشد.

ربات هایی که یاد می گیرند و آموزش می دهند

محققین MIT موفق به توسعه سیستم جدیدی شدند که با استفاده از آن، ربات می تواند مهارت های جدیدی که یاد می گیرد را به دیگر هم نوعان خود آموزش دهد.جالب اینجاست افرادی که تجربه برنامه نویسی کامپیوتری را ندارند هم می توانند نحوه انجام کارهایی مثل انداختن بطری درون سطل را، با تعریف قواعد ساده و نمایش چگونگی انجام کار، به ربات  آموزش دهند.با استفاده از این سیستم، ربات می تواند آموخته های خود را به هم نوعان خود انتقال دهد، حتی اگر از لحاظ فیزیکی با هم متفاوت باشند؛ در نتیجه کارخانه های تولید ربات با بهره گیری از C-LEARN قادر خواهند بود انواع مختلفی از ربات  را بدون نگرانی از بابت نیاز به آموزش جداگانه هر کدام، تولید کنند. در حالت عادی دو راه برای آموزش ربات  وجود دارد؛ یادگیری از طریق مشاهده انجام کار، و یادگیری از طریق برنامه نویسی مستقیم الگوریتم های حرکتی. در یادگیری از طریق مشاهده، ربات نمی تواند آموخته خود را در شرایط متفاوت و با تغییر جزئیات به کار بگیرد، فرآیند برنامه نویسی مستقیم هم بسیار زمان بر بوده و به نیروی انسانی متخصص نیاز دارد.محققین پروژه با ترکیب دو روش یاد شده، کاستی های هر دو را از میان برده و سیستمی کارآمد طراحی کرده اند. برای آموزش، ابتدا باید اطلاعات مربوط به نحوه دسترسی و گرفتن اجسام مختلف را در اختیار ربات قرار داد و در مرحله بعد، یک متخصص با استفاده از رابط کاربری سه بعدی، نحوه انجام کار مربوط را به ربات نشان می دهد.در آزمایش های انجام شده، ربات پس از مشاهده نمونه ارائه شده توسط کاربر، با استفاده از پایگاه دانش خود کار مربوط را انجام داده و منتظر تایید یا اصلاح روند فرآیند توسط متخصص می ماند. اگر اپراتوری در کار نباشد، ربات صرفاً بنا به حدس خود عمل می کند که در نتایج به دست آمده، 87.5 درصد مواقع با موفقیت همراه بوده است.در آزمایشگاه MIT، محققین مجموعه ای از وظایف را به رباتی به نام «اپتیموس» آموزش دادند که در ادامه این ربات توانست آموخته های خود را به رباتی متفاوت به نام «اطلس» منتقل کند. در پایان آزمایش، هر دو ربات علی رغم تفاوت های فیزیکی، توانایی باز کردن درها، انتقال اجسام و برداشتن اشیا را داشتند، در حالی که اطلس هیچ آموزش یا اطلاعاتی از سوی پژوهشگران دریافت نکرده بود.